ساده ترین راه برای کند شدن یک کامپیوتر مجهز به سی‌پی‌یو سریع، استفاده از یک ذخیره ساز کند در کنار آن است. پردازنده‌ی شما می‌تواند میلیاردها چرخه‌ی پردازشی را در ثانیه کنترل کند. اما پردازنده اغلب اوقت زمان زیادی را صرف انتظار برای ذخیره‌ساز شما می‌کند تا اطلاعات مورد نیازش را تهیه کند. حافظه‌های دیسکی عملکرد بسیار کندی دارند. این حافظه‌ها، دارای دیسک‌های در حال چرخش هستند و یک بازو روی آنها قرار دارد که این بازو، به صورت فیزیکی به سکتورهای مورد نظر دسترسی پیدا می‌کند. برای به دست آوردن عملکرد مطلوب، به درایو حالت جامد یا اس‌اس‌دی (SSD) خوب نیاز دارید. در این مقاله، به نکات لازم هنگام خرید یک اس‌اس‌دی می‌پردازیم.
اس‌اس‌دی‌های QLC مانند P660 اینتل در حال زیر پا گذاشتن اس‌اس‌دی‌های قدیمی SATA هستند، درحالیکه سرعت بسیار بیشتر و قیمت نزدیکی دارند. اس‌اس‌دی‌های SATA موجود باید همچنان به کاهش قیمت خود ادامه دهند تا حداقل در قیمت رقابت کنند زیرا عملکرد درایوهای NVMe را ارائه نمی‌دهند.
در ابتدا باید به 4 نکته به طور سریع اشاره کرد:
1. آیا بر روی مادربورد شما، اسلات M.2 وجود دارد؟ اگرموجود نباشد، باید اس‌اس‌دی‌های 2.5 اینچی را مد نظر قرار دهید.
2. ظرفیت 500 گیگابایت تا 1 ترابایت: کارشناسان این حوزه خرید اس‌اس‌دی با ظرفیت کمتر از 256 گیگابایت را توصیه نمی‌کنند زیرا، تعادل خوبی بین قیمت و ظرفیت در مدلهای 500 گیگابایتی در دسترس است. این موضوع در ظرفیت‌های یک ترابایتی بیشتر قابل درک می‌باشد.
3. SATA، ارزانتر اما کندتر: اگر کامپیوتر شما از اس‌اس‌دی NVMe، PCIe یا Optane پشتیبانی می‌کند، به یکی از گزینه‌ها فکر کنید. با این حال، درایوهای SATA رایج‌تر و ارزانتر هستند و هنوز هم عملکردی عالی برای برنامه‌های رایج دارند.
4. هر SSD بهتر از هارد‌دیسک است: حتی بدترین SSD حداقل سه برابر سریعتر از هارد‌دیسک در اکثر سناریوها است. بسته به حجم کار، بازه عملکرد SSD بین خوب و عالی می‌تواند باشد.
چقدر می توانید هزینه کنید؟
درحالیکه درایوهای 120 گیگابایتی ارزان‌ترین اس‌اس‌دی‌های موجود هستند، ممکن است ظرفیت آنها در حدی نباشد که بتوانند نرم افزارهای زیادی را در خود جای دهند و کندتر از ظرفیت‌های بالاتر از خود هستند. البته در صورتیکه بودجه‌ی کافی ندارید، حداقل ظرفیت 128 گیگابایت را تهیه کنید. بهرحال، این ظرفیت برای سیستم عامل به همراه تعدادی از برنامه‌ها جوابگو خواهد بود. در صورتیکه بودجه‌ی شما قابل افزایش است، حتما اس‌اس‌دی 240 یا 256 گیگابایتی تهیه کنید که قیمت منطقی‌تری نیز دارند.
کامپیوتر شما از چه نوع حافظه SSD پشتیبانی می‌کند؟
اگر شما یک اخیرا یک دسکتاپ گیمینگ خریداری کرده‌اید یا در حال تهیه رایانه شخصی با مادربرد رده‌ی متوسط به بالا هستید. به احتمال زیاد، مادربورد شما از انواع اس‌اس‌دی‌ها پشتیبانی می‌کند. از طرف دیگر، لپ تاپ‌های مدرن تنها پذیرای اس‌اس‌دی‌های M.2 هستند. در برخی موارد، سازندگان لپ تاپ تنها از درایوهای SSD برای ذخیره‌سازی استفاده می‌کنند و جای هیچ گونه ارتقا برای اضافه کردن اس‌اس‌دی دیگری وجود ندارد. بنابراین، قبل از خرید اس‌اس‌دی حتما از انواع قابل پشتیبانی آن توسط دستگاه خود اطمینان حاصل کنید.
حافظه های SSD در سه رابط متداول و یک نوع غیر متداول در دسترس هستند:
2.5-inch Serial ATA (SATA)
این نوع حافظه رایج ترین نوع SSD هستند و توسط کابل دیتا و برق SATA به بورد متصل می‌گردند.
SSD Add-in Card (AIC)
درایوهای AICبر روی اسلاتهای PCI Express یا PCIe نصب شده و برای نصب آنها به یک شکاف PCIe x4 یا x16 نیاز دارید.
M.2 SSD
درایوهای M.2 به استانداردی برای لپ تاپ های باریک تبدیل شده و بر روی تمامی مادربوردهای جدید، حداقل یک اسلات M.2 وجود دارد. اکثر درایوهای M.2 دارای عرض 22 میلی‌متر و طول 80 میلی‌متر هستند که در واقعM.2 2280 نام دارند. برخی از انواع دیگر M.2 کوتاه‌تر یا بلندتر هستند. انواع دیگر اس‌اس‌دی M.2 شامل 2242، 2260 و 22110 هستند. با این حال، اکثر اس‌اس‌دی‌های M.2 موجود در بازار 2280 هستند.
U.2 SSDs
این نوع اس‌اس‌دی داده‌ها را از طریق پورتی متفاوت و رابط سریع PCIe انتقال می‌دهد. اس‌اس‌دی‌های U.2 که مختص به شرکت اینتل هستند، به طور معمول ضخیم‌تر از انواع اس‌اس‌دی‌های 2.5 اینچی هستند. درایوهای U.2 نسبت به درایوهای معمولی M.2 گران‌تر و دارای ظرفیت بالاتر هستند. البته به دلیل خاص بودن این پورت و اینکه مادربوردهای کمی از این پورت پشتیبانی می‌کنند، چندان مورد توجه قرار نگرفته است.
SSD با رابط SATA یا PCIe ؟
همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، اس‌اس‌دی‌های 2.5 اینچی بر روی رابط Serial ATA (SATA) کار می‌کنند که در سال 2000 میلادی برای دیسک‌های سخت طراحی شده است. مدلهای AIC که روی شکاف‌های PCIe نصب می‌شوند، می‌توانند پهنای باید بیشتر و حتی در حد و اندازه‌ی یک کارت گرافیک نیز دریافت کنند.
درایوهای M2 می‌توانند بر پایه‌ی SATA یا PCIe باشند که از پروتکل NVMe پشتیبانی نکنند اما مدلهای جدید درایوهای M.2 از NVMe نیز پشتیبانی می‌کنند که سریعترین پروتکل ساخته شده برای ذخیره سازی اطلاعات است.
اگر کارهای روزانه شما شامل مرور وب، برنامه‌های اداری یا حتی بازی می‌باشد، اکثر اس‌اس‌دی‌های NVMe خیلی سریعتر از مدلهای غیر NVMe ارزانتر نیستند. اگر وظایف روزانه شما شامل کارهای سنگین‌تر مانند انتقال فایل‌های بزرگ، فیلم ها یا ویرایش عکس‌های با کیفیت بالا، رمزگذاری یا فشرده‌سازی اطلاعات است، به اس‌اس‌دی NVME بیشتر فکر کنید. این اس‌اس‌دی‌ها، به راحتی پهنای باند پنج برابر بیشتر از مدل های را فراهم می‌کنند ، که باعث افزایش عملکرد در برنامه های کاربردی سنگین تر می شود.
به چه ظرفیتی نیاز دارید؟
کلاس 128 گیگابایتی: این درایوهای کم ظرفیت به دلیل کمترین تعداد چیپ‌های حافظه، عملکرد کندتری دارند. همچنین، پس از قرار دادن ویندوز و چند بازی بر روی آن، فضای شما تمام خواهد شد.
کلاس 250 گیگابایتی: این مدل‌ها بسیار ارزانتر از مدلهای حجیم‌تر هستند اما اگر بودجه کافی در اختیار دارید، خرید نسخه 500 گیگابایتی توصیه می‌شود. در غیر این صورت، ظرفیت 240، 250 یا 256 گیگابایتی، بسیار بهتر از 128 گیگابایتی است.
کلاس 500 گیگابایتی: به نسبت قیمت به فضای داده شده در وضعیت بسیار مطلوبی قرار دارند. با این ظرفیت می‌توان فایل‌های مهم زیادی را ذخیره کرد و انواع برنامه یا چندین بازی نصب نمود.
کلاس 1ترابایتی: اگر قصد آرشیو کردن حجم قابل توجهی از اطلاعات دارید، خرید این مدل‌ها توصیه می‌شود.
کلاس 2 ترابایتی: این مدل‌ها بسیار گران قیمت هستند و چندین میلیون تومان قیمت دارند. با این حال، برخی از افراد به ظرفیت بسیار بالا و سرعت بالا نیاز دارند.
در مورد طول عمر حافظه های SSD چه چیزهایی باید بدانیم؟
تمام حافظه های فلش دارای طول عمر محدود هستند، به این معنی که پس از نوشتن اطلاعات روی هر سلول، طول عمر آن کاهش می‌یابد. البته نه به این معنی که طول عمر SSD خیلی زود به پایان می‌رسد و امکان استفاده از آن دیگر وجود ندارد. پارامتر مورد بحث ما با Endurance ذکر می‌شود که برای یک SSD با ظرفیت 128 گیگابایت، حداقل 60 TBW است. در این مثال، هر سلول ذخیره سازی اس‌اس‌دی‌ما، قابلیت نوشتن اطلاعات تا 60 ترابایت را دارد. این SSD حداقل 10 سال عمر خواهد کرد. اگر قصد استفاده از درایو خود را برای مدت طولانی تر از آن دارید، باید به فکر مدل‌هایی با عمر بالا و استقامت زیاد باشید. به عنوان مثال درایوهای Pro سامسونگ دارای رتبه های استقامت بالا و ضمانت های طولانی هستند.
تفاوت انواع اس‌اس‌دی TLC ،MLC ،SLC و غیره در چیست؟
چرا یک حافظه جامد در مقایسه با دیگر ذخیره‌سازهای سنتی همچون دیسک سخت از پتانسیل بسیار بیشتری برخوردار می‌باشد؟ پاسخ در نحوه طراحی تراشه‌های حافظه فلش مورد استفاده در ساخت این سری از ذخیره‌سازها نهفته است. درایوهای جامد در حال حاضر نقطه عطفی در حوزه ذخیره‌سازی دائمی اطلاعات محسوب شده و در اکثریت دستگاه‌های متوسط به بالای عرضه شده به بازار قابل مشاهده می‌باشند.
برخلاف دیسک‌های سخت سنتی، ذخیره‌سازی اطلاعات توسط درایوهای جامد بوسیله تراشه‌های حافظه‌ای تحت عنوان NAND انجام می‌پذیرد. تراشه‌های فلش مذکور در حالت کلی متشکل از سلول‌های متعدد جهت حفظ و نگهداری کوچک‌ترین واحد داده، یعنی بیت می‌باشند که افزایش و یا کاهش آنها در تغییر ظرفیت ذخیره‌سازی و همچنین سرعت خوانش و نوشت اطلاعات مستقیماً تأثیرگذار است (فرآیند روشن و یا خاموش‌سازی بیت‌های اطلاعات توسط بار الکتریکی انجام می‌پذیرد). تراشه‌های حافظه NAND با توجه به تعداد بیت‌های قرار گرفته در هر سلول از عناوین مختلفی برخوردار می‌باشند که از جمله سه مورد از معمول‌ترین آنها می‌توان به MLC ،SLC و TLC اشاره کرد. تراشه‌های حافظه SLC در هر سلول خود تنها یک بیت را جای داده‌اند که این موضوع در کاهش ظرفیت ذخیره‌سازی آنها تأثیرگذار ظاهر شده است، بنابراین این سری از حافظه‌ها بیشتر در درایوهای جامد و ذخیره‌سازهای مبتنی بر گنجایش کمتر مورد استفاده قرار گرفته و افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی توسط تراشه‌های حافظه MLC و TLC انجام پذیرفته است؛ اما تفاوت‌های موجود در بین تراشه‌های فوق چیست و آیا دقت به آنها با توجه به کاربری مورد نیاز لازم و ضروری می‌باشد؟
تراشه‌های حافظه SLC
تراشه‌های حافظه مبتنی بر سلول‌های یک سطحی که تحت عنوان “Single Level Cell” شناخته می‌شوند در حالت کلی قابل اطمینان‌ترین محصولات حاضر در حوزه ذخیره‌سازی دائمی اطلاعات به شمار می‌روند. سلول‌های تشکیل‌دهنده این سری از تراشه‌ها تنها شامل یک بیت می‌باشند که با توجه به داده‌های موجود می‌توانند در وضعیت یک و یا صفر قرار گرفته و به نگهداری اطلاعات بپردازند. تراشه‌های SLC در مقایسه با دیگر راهکارهای موجود در این حوزه همچون MLC و TLC از بیشترین طول عمر درزمینهٔ خوانش و نوشت اطلاعات (بین 90 تا 100 هزار بار) برخوردار بوده و می‌توانند مدت زمان بیشتری را در خدمت مصرف‌کنندگان خود باشند. علاوه بر آن به دلیل تک سطحی بودن سلول‌ها، حفظ یکپارچگی بیت‌ها با گستردگی بیشتر انجام پذیرفته و احتمال خرابی اطلاعات با کاهش چشمگیری همراه شده است.
تراشه‌های حافظه SLC با وجود تمامی مزیت‌های خود متأسفانه از عیب بزرگ محدودیت در گنجایش نیز رنج می‌برند. علاوه بر آن هزینه طراحی و توسعه این سری از تراشه‌ها بیشتر بوده و لذا گستردگی آنها تنها محدود به بازار سیستم‌های اینترپرایس و پیشرفته شده و ساخت درایوهای جامد و ذخیره‌سازهای رده مصرف‌کنندگان بر عهده راهکارهای دیگر گذاشته شده است.
مزایا:
- برخورداری از بیشترین طول عمر و دوره‌های شارژ (خوانش و نوشت اطلاعات)
- قابلیت اطمینان بیشتر/احتمال خطای کمتر در عملیات خوانش و نوشت
- قابلیت عملکرد در محدوده وسیع‌تری از حرارت
معایب:
- گران قیمت‌ترین نوع از حافظه‌های NAND تجاری موجود در بازار
- عرضه شده در گنجایش‌های ظرفیتی پایین
تراشه‌های حافظه MLC
تراشه‌های حافظه فلش چند سطحی (Multi Level Cell) همانطور که از عنوان آن قابل استنباط است تعداد دو بیت را در هر سلول خود جای داده و لذا از گنجایش بیشتری در مقایسه با تراشه‌های SLC برخوردار می‌باشند. این سری از محصولات به دلیل کاهش هزینه طراحی و قیمت کمتر در میان توسعه‌دهندگان ذخیره‌سازهای دائمی اطلاعات از محبوبیت بسیار بیشتری برخوردار بوده و اغلب حافظه‌های جامد موجود در بازار به پشتیبانی از این نوع تراشه‌های حافظه پرداخته‌اند.
افزایش تعداد بیت‌های تشکیل‌دهنده هر سلول در افزایش احتمال بروز خرابی در داده‌های ذخیره‌سازی شده و برهم خوردگی یکپارچگی اطلاعات تأثیرگذار بوده و لذا قابلیت اطمینان تراشه‌های حافظه فلش MLC با کاهش بیشتری همراه شده‌اند. علاوه بر آن طول عمر این سری از ذخیره‌سازهای دائمی اطلاعات نیز نسبت به تراشه‌های SLC با کاهش بیشتری (تقریباً 10 هزار بار بر هر سلول) همراه شده است. این سری از تراشه‌های حافظه برای استفاده روزمره همچون اجرای بازی‌های رایانه‌ای و … مناسب به شمار می‌روند.
مزایا:
- کاهش هزینه ساخت و محبوبیت بیشتر در میان توسعه‌دهندگان دستگاه‌های ذخیره‌ساز دائمی اطلاعات رده مصرف‌کنندگان
- قابلیت اطمینان بیشتر در مقایسه با تراشه‌های حافظه TLC
معایب:
- کاهش دوام و ماندگاری و قابلیت اطمینان در مقایسه با تراشه‌های SLC و درایوهای جامد رده اینترپرایس
تراشه‌های حافظه eMLC
تراشه‌های حافظه Enterprise Multi Level Cell (به‌اختصار eMLC) در حقیقت نسخه بهینه‌سازی شده محصولات MLC برای استفاده در حوزه اینترپرایس و سیستم‌های پیشرفته بوده و لذا سطح عملکرد و پایداری آنها با افزایش بیشتری همراه شده است. این سری از تراشه‌های حافظه از طول عمری بین 20 تا 30 هزار بار خوانش و نوشت بر هر سلول برخوردار بوده و می‌توانند به‌عنوان جایگزینی اقتصادی برای نمونه‌های SLC مطرح باشند.
مزایا:
- جایگزینی ارزان قیمت برای تراشه‌های SLC با پشتیبانی از برخی نقاط مثبت آنها
- بهبود عملکرد و ماندگاری در مقایسه با تراشه‌های استاندارد MLC
معایب:
- عدم امکان ارائه کارایی در سطح تراشه‌های حافظه SLC
تراشه‌های حافظه TLC
حافظه‌های فلش TLC با برخورداری از تعداد سه بیت بر هر سلول، ارزان قیمت‌ترین تراشه‌های NAND در مقایسه با دیگر راهکارهای ارائه شده به شمار می‌روند. این سری از محصولات که تحت عنوان Triple Level Cell شناخته می‌شوند با کاهش چشمگیری در طول عمر مواجه شده و تنها قادر به ثبت تعداد 3 تا 5 هزار عملیات خوانش و نوشت اطلاعات بر هر سلول می‌باشند، بنابراین به‌عنوان گزینه‌ای مناسب برای استفاده روزمره و معمولی همچون جستجوی اینترنت، ارسال و دریافت نامه‌های الکترونیکی (ایمیل) و دستگاه‌های تبلت، نت‌بوک و … مطرح بوده و حوزه سیستم‌های صنعتی از محدوده تحت پوشش آنها خارج شده است. دوام و ماندگاری، طول عمر، سرعت خوانش و نوشت اطلاعات و … در حافظه‌های TLC در مقایسه با تراشه‌های فلش MLC و SLC کمتر بوده و در سطح پایین‌تری قرار گرفته‌اند.
مزایا:
- کاهش چشمگیر هزینه ساخت و قیمت پایین‌تر حافظه‌های جامد مبتنی بر آن
معایب:
- طول عمر کمتر سلول‌های حافظه و خرابی زودرس آنها
تراشه‌های حافظه QLC
حافظه‌های Quad Level Cell یا به عبارتی دیگر QLC در حال حاضر جدیدترین نوآوری عرضه شده در حوزه تراشه‌های NAND به شمار رفته و تعداد چهار بیت را بر هر سلول خود به ارمغان آورده‌اند. این سری از محصولات قادرند تا بستر لازم جهت افزایش چشمگیر ظرفیت تراشه‌های حافظه در محدوده ترابایت را در اختیار توسعه‌دهندگان دستگاه‌های ذخیره‌ساز دائمی اطلاعات قرار دهند، اما متأسفانه دوام و ماندگاری و طول عمر آنها، حتی نسبت به تراشه‌های TLC نیز کمتر شده و به 1000 بار عملیات خوانش و نوشت اطلاعات بر هر سلول محدود شده است. بنابراین تمامی معایب و محدودیت‌های حافظه‌های TLC، حتی با شدت بیشتری در مورد تراشه‌های QLC برقرار می‌باشند.
هزینه ساخت و قیمت تمام شده ذخیره‌سازهای دائمی اطلاعات مبتنی بر حافظه‌های NAND (به‌عنوان مثال حافظه جامد) و طول عمر مستقیماً به نوع تراشه‌های به کار رفته در طراحی و توسعه آنها باز می‌گردد. درایوهای جامد SLC به دلیل برتری فناوری از طول عمر بسیار بالاتری برخوردار می‌باشند، اما ظرفیت ذخیره‌سازی کمتر اغلب آنها را محدود به رایانه‌های پیشرفته و اینترپرایس همچون سیستم‌های سرور و … کرده است. در طرف مقابل، پشتیبانی از سیستم‌های رده مصرف‌کنندگان به دلیل کاهش هزینه ساخت و قیمت کمتر بر عهده حافظه‌های MLC و TLC گذاشته شده است.
اکنون که جزئیات مهمی را درباره SSD بیان کردیم، انتخاب های شما باید واضح باشد. به یاد داشته باشید که درایوهای رده بالا ، هرچند از لحاظ فنی سریعتر هستند، در مقایسه با گزینه‌های کم هزینه‌تر در کارهای مشترک احساس سرعت بیشتری نمی‌کنید. شما کدام اس‌اس‌دی را ترجیح می‌دهید؟ در صورتیکه سوالی راجع به این ذخیره‌سازهای سریع دارید، در بخش نظرات همین مقاله مطرح کنید.