تهیه و خرید یک رایانه شخصی کوچک یا به عبارتی دیگر مینی پی‌سی (Mini-PC) می‌تواند تجربه‌ای فراموش نشدنی محسوب شود، اما چالش‌های به ارمغان آورده شده توسط آن جهت انتخاب بهترین محصول با توجه به میزان بودجه موجود انکارناپذیر می‌باشد. رایانه‌های شخصی در حالت کلی دستگاه‌های گران قیمتی به شمار رفته و انتظار دریافت عملکردی چندین و چند ساله از آن‌ها کاملاً منطقی می‌باشد که این مهم با عدم تطابق سخت‌افزارهای تشکیل‌دهنده پیکره آن با یکدیگر میسر نبوده و انواع و اقسام مشکلات کوچک و بزرگ مختلف را نمایان می‌سازد، اما نکاتی که در هنگام تهیه و خرید دستگاه‌های مینی پی‌سی باید رعایت کرد چیست؟ بهتر است تا ابتدا با دسته‌بندی‌های سیستم‌های فوق آشنایی بیشتری پیدا کنیم.
سیستم‌های کامل یا نیمه آماده؟
رایانه‌های شخصی کوچک در حالت کلی به دو دسته سیستم‌های کامل (Full System) و نیمه آماده (Barebone یا Kit) طبقه‌بندی می‌شوند که هر کدام با توجه به مشخصات قابل پشتیبانی، ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصر به فردی را در اختیار مصرف‌کنندگان خود قرار می‌دهند.
سیستم‌های نیمه آماده در حالت کلی چهارچوب اصلی یک رایانه شخصی کوچک را در اختیار کاربر قرار داده و انتخاب سخت‌افزارهایی از قبیل حافظه اصلی و دیسک‌های ذخیره‌ساز اطلاعات (هارد دیسک و درایو جامد) را جهت شخصی‌سازی بیشتر بر عهده فرد واگذار می‌کنند. برخی از کمپانی‌های توسعه‌دهنده دستگاه‌های نامبرده در جهت افزایش انعطاف‌پذیری سفارشی‌سازی محصولات مطابق با علایق و سلایق و همچنین نیازهای مصرف‌کنندگان از نصب پیش‌فرض پردازنده مرکزی نیز خودداری کرده و به فرد اجازه می‌دهند تا پردازشگر مورد نظر را خود انتخاب نماید. این دسته از سیستم‌ها قابلیت سفارشی‌سازی نهایی پیکربندی سخت‌افزارهای داخلی رایانه را با فزونی بیشتری همراه ساخته و آزادی عمل فراتری را در اختیار کاربر قرار می‌دهند، اما دقت به نکاتی از قرار زیر در خصوص تطابق قطعات با یکدیگر به‌منظور امکان نصب فیزیکی آن‌ها و جلوگیری از مشکلات گوناگون در آینده لازم و ضروری به شمار می‌رود.
- نوع ماژول‌های حافظه (اغلب سیستم‌ها به پشتیبانی از شکاف‌های حافظه DDR4 SO-DIMM پرداخته و لذا تهیه و خرید ماژول‌های منطبق با آن‌ها جهت نصب فیزیکی لازم و ضروری به شمار می‌رود).
- تعداد ماژول‌های حافظه قابل نصب (اغلب یک یا دو عدد).
- نوع دیسک ذخیره‌ساز دائمی اطلاعات (اغلب درایوهای 2.5 اینچی Sata III (نوع لپ‌تاپی) و یا حافظه‌های مبتنی بر شکاف‌های M.2).
- تعداد دیسک‌های ذخیره‌ساز قابل نصب (اغلب یک یا دو عدد).
همان‌طور که پیشتر نیز اشاره شد، چهارچوب اصلی یک رایانه شخصی کوچک توسط پیکربندی سیستم‌های نیمه آماده در اختیار مصرف‌کنندگان قرار گرفته و خرید جداگانه سخت‌افزارهایی از جمله حافظه اصلی، دیسک سخت، درایو جامد و پردازنده مرکزی (در برخی از سیستم‌ها) بر عهده کاربر گذاشته شده است، بنابراین نگرانی از بابت مادربرد، درگاه‌های ورودی و خروجی اطلاعات و … وجود ندارد. ذکر این نکته نیز ضروری است که سیستم‌های نیمه آماده به پشتیبانی پیش‌فرض از سیستم‌عامل نیز نپرداخته و نصب آن توسط فرد لازم و ضروری به شمار می‌رود.
سیستم‌های کامل یا به عبارتی دیگر فول سیستم‌ها درست در نقطه مقابل نمونه‌های نیمه آماده خود قرار گرفته و بدون نیاز به تهیه و خرید جداگانه برخی از قطعات، چهارچوبی کامل و جامع را در اختیار فرد قرار می‌دهند. این دسته از سیستم‌ها اغلب به‌صورت پیش‌فرض نیز به پشتیبانی از سیستم‌عامل پرداخته و کافی است تا پس از خروج از بسته‌بندی، اتصال به پریز برق و نمایشگر، به‌صورت آنی و در لحظه به استفاده از آن بپردازید. از آنجایی که مشخصات سخت‌افزاری مینی پی‌سی‌های کامل ثابت بوده و امکان شخصی‌سازی قطعات مطابق با علایق و سلایق فرد وجود ندارد، لذا تهیه و خرید محصول مناسب در جلوگیری از هدر رفت هزینه بسیار تأثیرگذار می‌باشد.
انجام کارهای روزمره نظیر تماشای فیلم‌های ویدئویی، جستجوی اینترنت، مطالعه، ذخیره‌سازی فایل‌های صوتی و تصویری اغلب پتانسیل فراوانی را نیازمند نبوده و با چهار گیگابایت حافظه اصلی و 128 گیگابایت دیسک ذخیره‌ساز دائمی اطلاعات به‌خوبی می‌تواند پاسخ‌گوی موارد مربوطه باشد. فضای 128 گیگابایتی دیسک جهت نصب تمامی اپلیکیشن‌های مورد نیاز و همچنین نگهداری طولانی مدت فایل‌های گوناگون کافی تلقی شده و پیشنهاد می‌شود تا به‌منظور افزایش چشمگیر سرعت دسترسی به اطلاعات، به تهیه و خرید سیستم‌های مبتنی بر درایوهای جامد بپردازید. در صورتی که نیاز به ذخیره‌سازی فراتر محتویات ضروری به شمار رود، امکان تهیه و خرید هارد دیسک‌های اکسترنال و استفاده از آن‌ها نیز میسر می‌باشد.
کاربران حرفه‌ای نیازمند توان پردازشی فراتری بوده و میزان حافظه اصلی و داخلی سیستم باید به حداقل 8 و 512 گیگابایت (به ترتیب) افزایش پیدا کند. برخی از مینی پی‌سی‌ها از میزان فضای داخلی کافی جهت نصب دو دیسک ذخیره‌ساز اطلاعات (یک هارد دیسک 2.5 اینچی و یک درایو جامد M.2) برخوردار بوده و انعطاف‌پذیری بیشتری را با خود به ارمغان آورده‌اند.
سیستم‌های کامل در مقایسه با سیستم‌های نیمه آماده از آزادی عمل کمتری برخوردار بوده و برای آن دسته از افرادی که به دنبال چالش‌های ناشی از خرید سخت‌افزارهای داخلی نیستند مناسب به شمار می‌روند، اما ذکر این نکته ضروری است که اغلب سیستم‌های نیمه آماده به دلیل قابلیت سفارشی‌سازی پتانسیل بیشتری را در مقایسه با نمونه‌های هم‌رده کامل خود در اختیار کاربر قرار می‌دهند.
دستگاه‌های بدون فن خنک‌کننده (Fanless)
در صورتی که قصد راه‌اندازی یک سینمای خانگی توسط مینی پی‌سی خود را داشته و نسبت به میزان نویز تولیدی توسط آن نیز حساس هستید، تهیه و خرید یک رایانه دارای سیستم خنک‌سازی غیرفعال و بدون برخورداری از فن‌های خنک‌کننده در ساختمان داخلی آن انتخاب مناسبی به شمار می‌رود؛ البته نباید این نکته را فراموش کرد که سیستم‌های بدون فن به‌منظور جلوگیری از افزایش بیش از اندازه حرارت با محدودیت‌های فراتری از جانب کارخانه سازنده همراه شده و توان آن‌ها عملاً برای انجام کارهایی به غیر از مشاهده محتویات تصویری و فایل‌های ویدئویی کافی نمی‌باشد. در صورتی که قصد اجرای بازی‌های رایانه‌ای گوناگون را با مینی پی‌سی خود نیز در سر دارید، خرید محصولی با پشتیبانی از سیستم خنک‌کننده فعال (دارای فن‌های متحرک) در ساختار آن بسیار پیشنهاد می‌شود. خوشبختانه پخش فایل‌های ویدئویی توسط رایانه‌های شخصی به قدرت پردازشی آن‌چنانی نیاز نداشته و چرخش فن‌ها در حداقل سرعت در نظر گرفته شده برای آن‌ها ضمن دفع معقول و مناسب حرارت، از تولید میزان نویز گوش خراش نیز جلوگیری می‌کند.
واحد پردازنده مرکزی (CPU)
انجام کارهای روزمره نظیر تماشای فیلم‌های ویدئویی و … نیازمند توان محاسباتی گزاف پردازنده مرکزی نبوده و یک واحد پردازشگر Core i3 به‌راحتی می‌تواند پاسخ‌گوی نیازهای مربوطه باشد. پردازنده‌های مرکزی سری اتم (Atom) کمپانی اینتل نیز در این زمینه می‌توانند جوابگو باشند، اما در صورت امکان پیشنهاد می‌شود تا سیستم از حداقل پردازنده‌های مرکزی سری Core i3 برخوردار باشد. اهمیت واحد نامبرده برای کاربران حرفه‌ای و تدارک اموری همچون اجرای بازی‌های رایانه‌ای و … نیازمند توضیح نبوده و پتانسیل فراتر آن از اولویت بالایی برخوردار است، بنابراین خرید سیستمی با پردازنده مرکزی قدرتمند (نظیر سری Core i7 کمپانی اینتل) لازم و ضروری به شمار می‌رود؛ البته توجه به میزان انرژی مصرفی و مقدار حرارت تولیدی واحد پردازنده مرکزی در رایانه‌های شخصی بدون فن حیاتی محسوب می‌شود.
کارت گرافیک مجزا
پردازنده‌های مرکزی نوین و امروزی علاوه بر هسته‌های فیزیکی، یک تراشه شتاب‌دهنده گرافیکی با برخورداری از توان پردازشی کافی جهت پاسخ‌گویی به بسیاری از نیازهای روزمره را نیز در بطن خود جای داده و نیاز به خرید سیستمی با کارت گرافیک مجزا را مرتفع نموده‌اند. البته که اجرای بازی‌های رایانه‌ای و انجام فعالیت‌های شدیدتر از وابستگی شدیدی به سخت‌افزار نامبرده برخوردار بوده و پیشنهاد می‌شود تا مینی پی‌سی خریداری شده حتماً از یک کارت گرافیک مجزا برخوردار باشد. مجدداً دقت به میزان انرژی مصرفی سیستم جهت جلوگیری از تولید حرارت دوچندان و داغ نمودن آن لازم و ضروری به شمار می‌رود.
درگاه‌های ورودی و خروجی (پورت)
درگاه‌های ورودی و خروجی موجود در ساختار یک مینی پی‌سی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و یکی از مهم‌ترین فاکتورهای متمایزکننده مدل‌های مختلف از یکدیگر به شمار می‌رود. رابط‌های نامبرده با فراهم آوردن بستری جهت استفاده از وسایل و دستگاه‌های جانبی نظیر هارد دیسک‌های اکسترنال، حافظه‌های فلش، نمایشگر، ماوس، صفحه‌کلید، پرینتر، اسپیکر، هدفون، دوربین و … سهولت فراوانی را در استفاده از سیستم به خود اختصاص می‌دهند. از جمله برخی از معمول‌ترین پورت‌های قابل مشاهده در رایانه‌های شخصی کوچک امروزی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- یو‌اس‌بی نوع A: معمول‌ترین درگاه یو‌اس‌بی قابل مشاهده در بسیاری از رایانه‌های شخصی گوناگون.
- یو‌اس‌بی نوع C: نوع پیشرفته‌تر درگاه فوق با پشتیبانی از سرعت بیشتر.
- پورت HDMI: درگاه انتقال اطلاعات تصویری جهت اتصال به دستگاه‌های نمایشگر.
- پورت DisplayPort (DP): درگاه انتقال اطلاعات تصویری جهت اتصال به دستگاه‌های نمایشگر.
- ورودی و خروجی Audio: قابل استفاده جهت اتصال دستگاه‌های اسپیکر و هدفون.
- تاندربولت: درگاهی چند منظوره جهت فراهم آوردن امکان اتصال تلفن‌های همراه هوشمند، درایوهای ذخیره‌ساز اطلاعات، نمایشگر و … .
- پورت Lan: قابل استفاده جهت اتصال به شبکه.
- شکاف کارت حافظه: قابل استفاده جهت خوانش، نوشت و انتقال اطلاعات از کارت حافظه به رایانه شخصی و بالعکس.
درگاه‌های USB 3.0 امروزه از درصد بلوغ بسیار بالایی برخوردار بوده و به‌مانند یک استاندارد در بسیاری از رایانه‌های شخصی قابل مشاهده می‌باشد، اما با این حال بررسی صحت این موضوع در پشتیبانی از پورت‌های نامبرده توسط دستگاهی که قصد خرید آن را در سر دارید پیشنهاد می‌شود. علاوه بر آن دسترسی به تعداد از درگاه‌های یو‌اس‌بی در قسمت جلویی رایانه در سهولت اتصال وسایلی همچون حافظه‌های فلش و … بسیار تأثیرگذار است. از جمله دیگر آیتم‌های قابل توجه ورودی و خروجی اطلاعات در ساختار یک مینی پی‌سی می‌توان به سنسور مادون قرمز جهت فراهم آوردن قابلیت استفاده از ریموت کنترل‌های از راه دور اشاره کرد (کاربردی در صورت استفاده از سیستم به‌عنوان یک سینمای خانگی).
قیمت
قیمت نهایی یک مینی پی‌سی با توجه به فاکتورهایی همچون مشخصات سخت‌افزاری، ویژگی‌های قابل پشتیبانی و … متفاوت بوده و ارزان‌ترین آن‌ها از بازه صد دلار شروع می‌شود، اما پیشنهاد می‌شود تا سیستم خریداری شده، حتی برای سبک‌ترین امور روزمره نیز از قیمت حداقلی دویست دلار برخوردار باشد تا آینده‌نگری بیشتر و سرعت فراتر از آن کاربر شود. تهیه و خرید سیستمی که ضعف‌های آن پس از خروج از بسته‌بندی کاملاً قابل لمس است مشکلات فراوانی را در آینده سبب می‌گردد.
اندازه و سنگینی وزن
اندازه و وزن یک رایانه شخصی کوچک وابسته به مشخصات سخت‌افزاری آن متفاوت بوده و سیستم‌های دارای توان محاسباتی و پردازشی بالا نسبت به مدل‌های پایه‌ای خود از ابعاد بزرگ‌تری برخوردار می‌باشند که علت اصلی آن به میزان فضای داخلی بیشتر جهت گنجاندن سخت‌افزارهایی همچون کارت گرافیک مجزا و پیکربندی سیستم خنک‌کننده فعال باز می‌گردد؛ بنابراین دقت به این مهم در هنگام تهیه و خرید دستگاه‌های مینی پی‌سی لازم به شمار می‌رود.
دیگر امکانات جانبی (وای فای و بلوتوث)
بسترهای بیسیم انتقال اطلاعات نظیر وای فای و بلوتوث امروزه به‌عنوان یک استاندارد در ساختمان بسیاری از رایانه‌های شخصی کوچک گنجانده شده‌اند، اما از آنجایی که قطعات فوق در بخش‌های داخلی سیستم پنهان شده و قابل مشاهده نمی‌باشند، لذا اطمینان از پشتیبانی از آن‌ها پیشنهاد می‌شود.
تاریخ عرضه
در صورتی که قصد بررسی جزئیات در خصوص ویژگی‌های قابل پشتیبانی توسط یک مینی پی‌سی را ندارید، خرید جدیدترین محصولات عرضه شده می‌تواند انتخاب عاقلانه‌ای محسوب شود، زیرا دسترسی به امکانات بیشتر با قیمت یکسان با مدل‌های هم‌رده قدیمی‌تر توسط برخی از این سیستم‌ها تضمین شده است. رایانه‌های جدیدتر در پشتیبانی فناوری‌های نوین نظیر درگاه‌های ورودی و خروجی اطلاعات نیز از برتری بیشتری برخوردار بوده و در صورت استفاده زیاد از وسایل جانبی خارجی نظیر تلفن‌های همراه هوشمند، دوربین‌های فیلم‌برداری و یا هارد دیسک‌های اکسترنال و … محدودیت‌های کمتری را برای مصرف‌کنندگان خود به ارمغان می‌آورند.