تهیه و خرید یک ماوس کامپیوتر تابع مؤلفه‌ها و فاکتورهای بسیاری نظیر اندازه، راحتی دست، نوع کلیدها، امکانات قابل پشتیبانی و … است، اما آنچه که در ساختار این قطعه از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد میزان حساسیت یا به عبارتی دیگر Sensitivity سنسور به‌کار رفته در طراحی آن است. بسیاری از توسعه‌دهندگان ماوس‌های کامپیوتر از اصطلاح DPI به‌منظور نمایش میزان حساسیت محصولات خود استفاده می‌کنند، اما پیچیدگی این موضوع هنگامی بیشتر می‌شود که در مشخصات فنی برخی از محصولات عبارت CPI درج می‌شود! حال تفاوت‌های موجود در بین دو اصطلاح فوق چیست و آیا دقت به آن‌ها در هنگام تهیه و خرید ماوس‌های کامپیوتری لازم و ضروری می‌باشد؟ بهتر است تا ابتدا با هرکدام از عبارات اشاره شده آشنایی بیشتری پیدا کنیم.
CPI چیست؟
اصطلاح CPI از کوتاه شده عبارت Counts Per Inch تشکیل شده و در حالت کلی نمایانگر تعداد قدم‌های قابل تشخیص توسط حسگر ماوس هنگام حرکت فیزیکی بر روی سطحی مانند میز و انتقال نشانگر قابل مشاهده بر روی صفحه نمایشگر نسبت به آن می‌باشد. سنسورهای سخت‌افزاری به کار رفته در طراحی ماوس‌های کامپیوتری به‌منظور حرکت نشانگر نقاط منحصر به فرد و متمایز از یکدیگر را بر روی سطحی که بر روی آن قرار دارند در نظر گرفته و به نسبت آن‌ها به انتقال نشانگر اقدام می‌کنند. این نقاط منحصر به فرد و فرضی در تعیین میزان حساسیت ماوس بسیار تأثیرگذار بوده و افزایش آن‌ها در یک اینچ منجر به فزونی سرعت حرکت نشانگر می‌گردند.
DPI چیست؟
اصطلاح DPI از کوتاه شده عبارت Dots Per Inch تشکیل شده و در عمل از تمایز آن‌چنانی با CPI برخوردار نمی‌باشد، با این تفاوت که استفاده از آن در حوزه‌های دیگری نظیر چاپ محتویات و پرینت نیز بسیار معمول می‌باشد. عبارت DPI در تعیین تعداد نقاط کنار هم قرار گرفته در یک اینچ و حرکت نشانگر ماوس به تناسب آن‌ها تأثیرگذار بوده و تعیین حساسیت سخت‌افزار با درصد فراوانی به آن‌ها گره خورده است. جهت درک بهتر موضوع یک برگه کاغذی پرینت شده به‌صورت نقطه‌ای را در نظر بگیرید. تعداد نقاط قرار گرفته در هر اینچ نمایانگر میزان حساسیت یا به عبارتی دیگر DPI دستگاه پرینتر بوده و افزایش آن‌ها به معنی دقت بیشتر و کیفیت فراتر نتایج نهایی می‌باشد.
اکنون که با عبارات CPI و DPI آشنایی بیشتری پیدا کرده و دانستیم که دو اصطلاح فوق به‌صورت مستقیم در تعیین میزان حساسیت یک ماوس مورد استفاده قرار می‌گیرند، علت استفاده از هر دو اصطلاح در مشخصات فنی محصولات توسط کمپانی‌های گوناگون چیست؟ در پاسخ باید گفت که دلیل اصلی این موضوع به درک بیشتر کاربران و مصرف‌کنندگان و تمایل بیشتر بازار به سمت هر دو عبارت نهفته می‌باشد.
همان‌طور که پیشتر نیز اشاره شد، مشاهده عبارت DPI در صنعت چاپ و پرینت محتویات نیز بسیار معمول بوده و حوزه اصلی استفاده از آن به این بخش باز می‌گردد، اما از آنجایی که اصطلاح فوق در گذشته بسیار مورد استفاده قرار گرفته و به عبارتی در بین مردم و خریداران ماوس کامپیوتر جا افتاده است، لذا توسعه‌دهندگان جهت درک بیشتر مصرف‌کنندگان و جلوگیری از پرسش و پاسخ‌های پی در پی اقدام به درج میزان حساسیت محصولات خود در قالب واحد DPI می‌کنند، در حالی که واحد اصلی مورد استفاده جهت نمایش حساسیت سخت‌افزارهای ماوس CPI بوده و استفاده از DPI از منظر فنی و تکنیکی اشتباه است، اما با این حال دو عبارت فوق به‌صورت قابل تعویض مورد استفاده قرار می‌گیرند.
صرفه نظر از درج عبارت DPI یا CPI در مشخصات فنی یک ماوس، معنا و عملکرد نهایی هر دو عبارت کاملاً یکسان بوده و تعیین میزان حساسیت حسگر مستقیماً به آن‌ها گره خورده است. ماوس‌های ارزان قیمت و رده معمولی اغلب از رزولوشن یا به عبارتی دیگر وضوح تصویر ثابتی بهره برده و امکان تغییر درجه حساسیت با توجه به شرایط مهیا نمی‌باشد، اما محصولات گران قیمت‌تر و به‌خصوص ماوس‌های گیمینگ با پشتیبانی از یک سویچ سخت‌افزاری، قابلیت تنظیم میزان حساسیت را به‌راحتی در اختیار کاربران خود قرار داده‌اند. افزایش میزان رزولوشن یک ماوس در بهبود سرعت حرکت نشانگر و کاهش میزان تلاش وارده از جانب فرد بسیار تأثیرگذار می‌باشد که این مهم در نهایت به افزایش یا کاهش دقت، صحت و حساسیت نهایی حسگر منتهی می‌شود. جهت درک بهتر موضوع فرض کنید که میزان حساسیت یک ماوس بر روی مقدار 800DPI یا 800CPI تنظیم شده باشد. عدد فوق بیان می‌دارد که با حرکت فیزیکی ماوس بر روی سطح میز به‌اندازه یک اینچ، فلش نشانگر به‌اندازه 800 پیکسل بر روی صفحه نمایشگر حرکت می‌کند. هر چقدر که میزان حساسیت سنسور کمتر شود، فرد باید جهت انتقال نشانگر تلاش بیشتری کرده و ماوس را در مسافت بیشتری حرکت دهد (عکس این موضوع نیز صادق است).
تغییر میزان حساسیت حسگر ماوس در افزایش و یا کاهش دقت فرد بسیار تأثیرگذار می‌باشد. به‌عنوان مثال در بازی‌های تیراندازی اول شخص، هنگامی‌که عملیات نشانه‌گیری توسط مگسک آهنی اسلحه انجام پذیرفته باشد، از آنجایی که زاویه دید شخص بیشتر است، افزایش حساسیت می‌تواند در تحت پوشش درآوردن طیف بیشتری از محیط مفید واقع شود، اما هنگامی‌که عملیات نشانه‌گیری به دوربین منتقل شود، کاهش زاویه دید با کاهش میزان حساسیت می‌تواند به افزایش دقت منجر شود، زیرا دیگر سلاح در دست شخص برای قرار گرفتن در خط مستقیم جهت شلیک گلوله نیاز نیست تا زاویه زیادی را طی نماید. این موضوع فقط در مورد بازی‌های رایانه‌ای صادق نبوده و حتی حوزه طراحی و تولید محتوا نیز می‌تواند از مزیت‌های تغییر حساسیت سخت‌افزارهای ماوس بهره‌مند شود. به‌عنوان مثال شخصی که در حال طراحی یک کاراکتر کامپیوتری است، با کاهش حساسیت می‌تواند ماوس را در فواصل بیشتری بر روی سطح میز حرکت داده و جزئیاتی فراتری را خلق نماید.
در انتها مجدداً باید خاطر نشان کرد که عبارات DPI و CPI در مشخصات فنی یک ماوس از تفاوتی با یکدیگر برخوردار نبوده و هر دو نمایانگر درجه حساسیت حسگر می‌باشند. علاوه بر آن CPI اصطلاح درست و صحیح برای نمایش حساسیت محصولات ماوس است، اما از آنجایی که عبارت DPI در بین مصرف‌کنندگان بیشتر جا افتاده است، لذا اغلب توسعه‌دهندگان نیز تمایل بیشتری را به درج آن در مشخصات فنی محصول از خود نشان می‌دهند.