در عصر تکنولوژی، دیتا و اطلاعات حرف اول را می‌زنند و روزانه انبوهی از داده‌ها و اطلاعات در دنیای تکنولوژی تولید می‌شود. اما نگهداری، ثبت و استفاده درست از این اطلاعات است که بشر را به سمت پیشرفت و آسایش سوق می‌دهد؛ تکنولوژی نوظهور بلاکچین نیز نقشی بزرگ در این راه ایفا می‌کند و با ظرفیت‌های موجود در خود نشان داده است قصد کمک به هرچه سریعتر پیمودن این راه را دارد.
حتما برای شما هم سوال شده که بلاکچین چیست و چرا تکنولوژی بلاکچین، اینقدر پیچیده و مرموز است. مسئله این است که این فناوری به طور اختصاصی تنها با محافل تکنولوژی ارتباط برقرار کرده است و هنوز به خوبی توسط کسب و کارهای عمومی و غیر تکنولوژی شناخته و پذیرفته نشده است. این فناوری برای بسیاری از ما جدید است و نحوه کارکرد آن بدون توضیح مفاهیم گیج کننده و پیچیده می‌تواند دشوار باشد.
معنی لغوی بلاکچین (Blockchain)
بلاکچین از دو کلمه بلاک (Block) و چین (Chain) تشکیل شده است که به معنی زنجیره بلوک می‌باشد، اما چرا این نام را برای این تکنولوژی انتخاب کردند، اطلاعات در فناوری بلاکچین داخل یک سری بلوک‌هایی قرار می‌گیرند که این بلوک‌ها زنجیره‌وار به یکدیگر متصلند از این رو این تکنولوژی بلاکچین نامگذاری شده است، درست مطابق با نوع کارکردش.
استوارت هابر و اسکات استورنتا اولین کسانی بودند که در سال ۱۹۹۱ در رابطه با زنجیره رمزنگاری امن صحبت کردند. ساتوشی ناکاموتو خالق بیتکوین و اولین نفری که از بلاکچین برای حل مشکل دوبار خرج کردن پول بدون استفاده از یک نهاد مرکزی استفاده کرد، از کلمه بلاک و زنجیره در وایت پیپر(white paper) یا مقاله سفید بیتکوین استفاده کرد. در نهایت این جامعه بود که کلمه بلاکچین را محبوب کرد. با افزایش توجه به بیتکوین، بلاکچین هم محبوبیت بیشتری بدست آورد. همین افزایش محبوبیت بود که باعث افزایش علاقه جهانی به این فناوری شد.
اگر بخواهیم تکنولوژی بلاکچین را به زبانی ساده بیان کنیم بهتر است با یک مثال ساده شروع کنیم. وقتی شما پولی را در یک بانک سپرده گذاری می‌کنید و یا آن را به فرد دیگری انتقال می‌دهید، اطلاعات سپرده شما و حساب شما و تراکنش‌تان در یک پایگاه داده بزرگ در بانکی که در آن حساب باز کرده‌اید، ذخیره می‌شود.
فناوری بلاکچین به ذخیره اطلاعات در یک پایگاه داده بزرگ، اطلاعات تراکنش‌ها را به مجموعه‌های کوچکی که «بلاک» نامیده می‌شوند تقسیم می‌کند. ھر بلاک کدگذاری شده، نوعی برچسب (Label) است که آن را به بلاک قبلی پیوند می‌دهد، به ترتیبی که هر کسی می‌تواند تمام پایگاه داده را که از این قسمت‌های مجزا تشکیل شده گردآوری کند؛ این زنجیره بلوکی میان تمام کاربران بیتکوین توزیع می‌شود و هر تراکنشی به همه کاربران ارسال می‌شود که این موضوع موجب شفافیت تراکنش‌ها، جلوگیری از هک شدن این سیستم و سایر خرابکاری‌ها می‌گردد.
شکل‌گیری بلاکچین برای این بود که به کاربران امکان دهد تا بین خود و بدون دخالت واسطه، پرداخت ها را انجام دهند و در نتیجه هزینه‌های واسطه را حذف کنند. این امر توسط یک سرور زمان‌بندی و توزیع شده‌ی همتا به همتا انجام می‌شود تا بتوان ترتیب زمانی تراکنش را اثبات کرد. امنیت سیستم بر اساس این فرض می‌باشد که نودهای فعال و درستکار نسبت به نودهای هکر قدرت پردازش بیشتری دارند.
در پاسخ صریح به این سوال که بلاکچین چیست؟ به طور خلاصه بلاکچین Blockchain روشی برای انجام معاملات و تراکنش‌های مالی شفاف بدون کمک واسطه‌هایی نظیر بانک‌ها است. این فناوری یک دفتر کار دیجیتال پایدار برای معاملات اقتصادی است.
در بلاکچین همه چیز روی حساب و کتاب است. از آنجا که شبکه بلاکچین را اعضای آن زنده نگه می‌دارند و مدیریت می‌کنند، بنابراین تایید یک تراکنش به چند نفر محدود نمی‌شود بلکه باید اعضای آن به اجماع برسند. به این صورت که برای تایید تراکنشی می‌بایست ۵۱ درصد اعضای شبکه در مورد آن، هم نظر باشند.
انواع بلاکچین
بلاک‌چین‌ها به طور کلی به دو دسته عمومی و خصوصی تقسیم می‌شوند.
بلاکچین عمومی
به بلاک‌چینی گفته می‌شود که دسترسی به شبکه آن برای عموم آزاد است و همه می‌توانند یکی از اعضای آن شوند مثل بلاکچین بیت کوین، اتریوم و سایر ارزهای دیجیتالی.
بلاکچین خصوصی
در این نوع برخی از سرویس دهنده‌ها یا اصطلاحا گره‌های شبکه هستند که به سایر اعضا اعتبار می‌بخشند و شبکه در دسترس عموم قرار ندارد و سایر گره‌ها باید مورد بررسی، شناسایی و ثبت نام قرار گیرند. مثل بلاک‌چین‌های شرکتی که از طریق آن پرداخت حقوق کارمندان و امور مربوط به آنها انجام می‌شود.
کاربردهای فناوری بلاکچین
افراد و صاحبان مشاغل به دلایل مختلف از Blockchain استفاده می‌کنند. اگر چه برخی از کسب و کارهای در سایه و غیر قانونی ممکن است برای جلوگیری از پیگیری قضایی و یا ایجاد اسناد کاغذی از این فناوری استفاده کنند، اما در اغلب موارد استفاده از این روش برای مطمئن بودن آن و حفظ حریم خصوصی بهتر است. بلاکچین با ایجاد زیرساخت‌های ارزهای رمز پایه به کاربران اجازه می‌دهد تا بدون تبدیل ارز دیجیتال خود به ارزهای رایج فیزیکی تجارت کنند، این ویژگی‌های بحث برانگیز موجب افزایش شهرت بیت کوین، اولین ارز دیجیتال رمزنگاری شده می‌باشد.
برخی از کاربردهای مهم بلاکچین به شرح ذیل می‌باشد.
- قراردادهای هوشمند
- ثبت و شمارش آرای انتخاباتی
- ارزهای دیجیتال
- احراز هویت
- دفتر اسناد رسمی
- جمع‌آوری پول از طریق برگزاری ICO
- ذخیره‌سازی داده‌ها
- جمع‌آوری مالیات
- بازار بورس
- تامین انرژی
- حسابداری
- مدیریت سرمایه
- انتشار دیجیتالی خدمات
- مدیریت زنجیره تامین
- تضمین کیفیت
- حفاظت از مالکیت معنوی
- اینترنت اشیاء (IoT)
چرا باید فناوری بلاکچین را پذیرفت؟
یکی از دلایل آشکاری پذیرفتن بلاکچین توسط شرکت‌های تکنولوژیکی، افزایش بهره‌وری و سریعتر و ساده‌تر شدن مبادلات است، زیرا نیازی نیست که تراکنش‌ها از مسیر نهاد ثالثی انجام شود. این اتفاق شروعی برای حرکت به سمت منسوخ شدن اسناد هویتی و برداشته شدن گامی در جهت سرعت بخشیدن به روند معاملات است.
همچنین در زمانی که هک شدن حساب‌ها نسبتا رایج است و بانک‌ها نمی توانند جلوی حمله سایبری به اسرار مالی مشتریانشان حفظ کنند، Blockchain می‌تواند تبادلات و حریم شخصی شرکت‌ها را ایمن تر کند.
به طور کلی، شرکت‌های بزرگ تکنولوژی بلاکچین را می‌پذیرند زیرا نمی خواهند این ویژگی محبوب را از دست دهند. آنها ریسک از دست دادن اندکی سرمایه را به ریسک عقب افتادن از این نوآوری انقلابی ترجیح می‌دهند.
برخی معایب بلاکچین
وقتی که به برخی از معایب این تکنولوژی نگاهی بیاندازیم متوجه می‌شوبم که مشکلات مهمی هنوز در پیاده‌سازی بلاکچین وجود دارد که موجب این شده تا شرکت‌های بزرگ همچنان در مراحل اولیه ی مطالعه آن باقی بمانند.
محیط بلاکچین ناقص است
بزرگترین مزیت بلاکچین در صورت پیاده‌سازی صحیح، این است که می‌تواند جلوی تقلب در یک پایگاه داده‌ی مشخص را بگیرد. هرچند که برای رسیدن به چنین هدفی، بلاکچین در طراحی خود حجم غیر قابل باوری انرژی و پردازش کامپیوتری استفاده می‌کند.
در بلاک‌چین‌های بزرگ دیجی‌ارزها، هر تراکنش نزدیک به انرژی مورد نیاز یک و نیم خانه را جهت تایید مصرف می‌کند. اگر بلاکچین اصل شکل دیتابیس بخش اعظمی از کسب و کارهای موجود را مدیریت می‌کرد، مطمئن باشید که انرژی موجود بر روی کرده زمین و کل پردازش کامپیوتری موجود، امکان همپایی با آن را نداشت. هرچند که اصالتا بلاکچین برای فائق آمدن بر همه پایگاه‌های داده ساخته نشده. اما جالب است که دقت کنیم جلوگیری پیشرفته از تقلب به این حجم زحمت و انرژی احتیاج دارد.
بلاکچین بزرگتر، زمان تایید طولانی تر
در سال ۲۰۱۶، تراکنش‌ها در شبکه بیتکوین به طور متوسط حدود ۴۳ دقیقه زمان برای تأیید‌شدن لازم داشتند. در قیاس این موضوع می‌بینیم که دستگاه‌های خودپرداز، پرداخت را حدودا در لحظه انجام می‌دهند و کل فرآیند ثبت آن در شبکه‌های بانکی در چند ثانیه انجام می‌شود.
وقتی که بلاک‌چینی رشد کند، تایید تراکنش‌ها طولانی‌تر خواهد شد و همانطور که قبلا اشاره شد، این به معنی مصرف انرژی و پردازش کامپیوتری بیشتر برای تراکنش‌های کوچکتر است. شبکه‌های جوان‌تر یا به عبارتی بلاک‌چین‌های کوچکتر چنین مشکلی را ندارند. اما نمی توان از این محدودیت بزرگ چشم پوشی کرد.
با این دو نکته واضح است که مشکل اصلی بلاکچین چیست.
این فناوری در طراحی خود به نحوی شکل گرفته که از نظر اقتصادی و بعضا از نظر عملی تقلب غیر ممکن باشد و مسلما نمی‌توان انکار کرد که با رشد شبکه، تقلب حقیقتا غیرممکن می‌شود. اما متاسفانه این در عین حال یعنی کل زنجیره از نظر نیاز پردازشی بسیار سنگین و گران خواهد شد. این موضوع دلیل اصلی محدودیت‌هایی ست که باعث می‌شود بلاکچین به صورت گسترده مورد استفاده قرار بگیرد. در حالی که بانک‌ها و موسسه‌های بزرگ نیاز شدیدی به پیاده سازی این تکنولوژی برای خود دارند، تا به حال نمونه ای قوی از این موضوع وجود نداشته است.
مسلم است که بلاکچین در آینده بازار مالی و بانک‌ها و سایر موسساتی که نگهداری و ثبت اطلاعات برایشان حیاتی ست نقش مهمی خواهد کرد. اما در حال حاضر ریسک‌ها و مشکلات این فناوری موجب آن شده تا هنوز آنطور که باید، در میان جهانیان جا نیافتده باشد.
آینده بلاکچین
همانطور که می‌دانید این فناوری به تازگی پا در عرصه تکنولوژی گذاشته است و همچنان در حال پیشرفت و تکامل است. با توجه به قابلیت‌هایی که این تکنولوژی دارد می‌توان متصور شد که در آینده نقش بیشتری را در بُعد‌های مختلف زندگیمان ایفا کند. قابلیت‌هایی مانند تمرکز زدایی، شفافیت، امنیت، سرعت و… ویژگی‌هایی است که امروزه بسیار حائز اهمیت است. آیا تا به حال فکر کرده‌اید که چرا ارزهای دیجیتالی تا این حد محبوب شده‌اند؟ پاسخ بدیهی است، چون دیگر لازم نیست مردم دارایی‌های خود را در بانک‌ها نگهداری کنند و تمامی فعالیت‌های مالی مردم توسط خودشان انجام می‌شود. به نوعی می‌توان گفت واسطه حذف شده است. از طرفی، دیگر تعاملات سیاسی و اقتصادی روی دارایی‌های مردم تاثیر نمی‌گذارد، یا اگر بگذارد بسیار کم است. بعنوان مثال تحریم‌های مالی ابرقدرت‌ها دیگر در کاهش ارزش دارایی مردم تاثیر چندانی نخواهد داشت. تازه این تنها کاربرد بلاکچین در زمینه‌ی ارزی است، در بسیاری دیگر از زمینه‌ها می‌توان از قابلیت‌های این تکنولوژی بهره برد. همانطور که بسیاری معتقدند بلاکچین بزرگترین اختراع بشر پس از اینترنت است.
منابع : وبسایت های ارز دیجیتال، نت نوشت و میهن بلاک چین
